ލަފުޒު ވަކިކޮށް ލިޔުމުގެ ގަވާއިދު

1. ނަން:

(ހ) ޚާއްސަނަމާއި އާންމުނަން:

ނަމުގެ ބައިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޚާއްސަނަމާއި އާންމުނަން، ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި ވެސް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކީން ވަކިކޮށްފައެވެ.

މިސާލު:

(ށ) އެކުވިނަން:

ދެ ލަފުޒު ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަ ލަފުޒު ގުޅިގެން، ވަކި މާނައެއް ދޭހަވާ ގޮތަށް ހެދިފައި ހުންނަ އެކުވިނަން ލިޔާނީ ލަފުޒުގެ އެކި ބައިތައް ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. މަސްހުނި

2. މޭބިސްކުރަނޑި

2. މޭބިސްކުރަނޑި

4. ފޭރުގަސް

5. ރީނދޫމަސް

6. ޑިންޑިންކޮވެލި

7. ކަށިމާ

(ނ) އެއް ލަފުޒަށް ވުރެ ގިނަ ލަފުޒުން ހުންނަ ޚާއްސަނަން:

އެއް ލަފުޒަށް ވުރެ ގިނަ ލަފުޒުން ނުވަތަ ޢިބާރާތުން ހުންނަ ޚާއްސަނަންނަން ލިޔާނީ ޖުމުލައިގައި ލަފުޒު ވަކިކުރާން މި ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރާ އުސޫލުންނެވެ.

މިސާލު:

1. ކީރިތި ޤުރުއާނާ ބެހޭ ގައުމީ މަރުކަޒުގެ ރައީސް

2. ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒު

3. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމު ކުރިއަރުވާ މަރުކަޒު

4. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް

5. މިނިސްޓަރުގެ ނާއިބު

6. ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ހަނދާނީ މަރުކަޒު

(ރ) މީހުންނަށް ނުވަތަ ތަންތަނަށް ޢަރަބިބަހުން ކިޔާ ޚާއްސަ ނަންނަން:

މި ފަދަ ނަންނަން ލިޔާނީ ޢަރަބި ލަފުޒުގެ މެދުން ބައި ނުވާ ގޮތަށެވެ. އެ ފަދަ ނަންނަން ލިޔާނީ ކިޔާ ގޮތަށް އަންނަނިވި މިސާލުތަކުގައި ވާ ގޮތުގެ މަތީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ކުއްލިއްޔަތުއްދިރާސާތިލްއިސްލާމިއްޔާ

2. މަސްޖިދު މަލިކު ސަލްމާން

3. މަސްޖިދުއްސުލްޠާން ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީން

4. އައްސުލްޠާނުލްޣާޒީ މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނުލްއަޢުޡަމް

5. ޢަބްދުއްރަޙްމާނު ޙަސަން

6. މުޙައްމަދު އަރުޝަދު ޚާން

7. ޢަބްދުލްޖަލީލު އަޙްމަދު ޙަސަން

(ބ) ސިފަނަން (ނަންއިތުރުގެނަން):

ހުރިހައި ނަމެއް ވެސް ލިޔާ ފަދައިން ސިފަނަން ވެސް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ގެއްލިދާނެ އެއްވެސް ކަމެއް ހަމަ އެކަކު ވެސް ކޮށްގެނެއް ނުވާނެއެވެ.

2. އެ މަސައްކަތުގައި ވެސް އޭނާގެ ހުނަރުވެރިކަން އަޅުގަނޑަށް ފެނުނެވެ.

3. އެ ރަށު ކަތީބުގެ ހަރުދަނާކަން ނިކަން ދެކެބަލާށެވެ!

4. މި ބާވަތުގެ މައްސަލަތައް ހައްލުކުރެވޭނީ ވިސްނުންތެރިކަން އިސްކޮށްގެންނެވެ.

(ޅ) އިޝާރާތުގެ ނަން:

އިޝާރާތުގެ ނަން ލިޔާނީ، ކުރީ ލަފުޒާ ވަކީން ދުރުކޮށްފައެވެ. އަދި އެ އަކުރުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ލަފުޒު ވެސް ލިޔާނީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ތިޔަ ޢާއިލާގެ އެންމެން ވެސް ދިވެހިބަހަށް ވަރަށް މޮޅެވެ.

2. އޭނާއާ ދެން އެ ވާހަކަ އިތުރަށް ނުދައްކާށެވެ!

3. މި ފޮތަކީ ވަރަށް މޮޅު ފޮތެކެވެ.

4. މި އޮފީހުގެ މުވައްޒަފުން ވަރަށް މުރާލިވާނެއެވެ.

5. އެ ތަކެތި ހޯދާން އެ ތަންތަނަށް ދާނެކަމެއް ނެތެވެ.

އިތުރު އޮޅުންފިލުވައިދިނުމެއް:

އެ ތަކެތި، އެ މަނިކުފާނު، އެ މީހުން، މި ތަންތަން، މި އެކެޑަމީ، މި ފަދަ ޢިބާރަތްތަކުގައި އެ ވާ "އެ" މި އަކުރަކީ ކުރީން ދެއްކި ވާހަކައަކަށް އިޝާރާތްކޮށް އެއްޗެކޭ ބުނުމަށް ޓަކައި ބޭނުންކުރާ އަކުރެކެވެ. އިސްވެ ބަޔާންކޮށްފައި ވާ ފަދައިން "އެބައިމީހުން" މި ބަދަލުނަމަކީ އެ+ބައި+މީހުން މި ތިން އެކަ އެކުވެގެން އުފެދިފައިވާ ވަކި ލަފުޒެކެވެ. އެހެންކަމުން "އެބައިމީހުން" މި ލަފުޒުގެ އެކި ބައިތައް ލިޔާނީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ. "އެކަ" އަކީ "ލަފުޒެއްގައި އެކުލެވޭ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން މާނައެއް ދޭހަވާ، އިތުރަށް ބައިނުކުރެވޭ އެންމެ ކުޑަ ބައި" (morpheme)ކަމަށް ރަދީފުގައި ވެއެވެ.

(ކ) ގިނަކުރުމުގެ ގޮތުން ތަކުރާރުކުރާ ލަފުޒުތައް:

ލަފުޒެއް ތަކުރާރުކުރުމަކީ ނުވަތަ ފަށްކުރުމަކީ ގިނަކުރުމުގެ ގޮތުން ދިވެހިބަހުގައި ކުރާ ކަމެކެވެ. މި ގޮތުގެ މަތީން ތަކުރާރުކުރާ ދެ ލަފުޒު ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. އަތޮޅުއަތޮޅުގެ ވެރީންނާއި ރަށްރަށުގެ ކަތީބުންނަކީ ވަރަށް ޚިދުމަތްތެރި ބަޔެކެވެ.

2. ގޯތި ތެރޭގައި މާ އަޅާ ގަސްގަސް އިންދުމަކީ ވަރަށް ރަނގަޅު ކަމެކެވެ.

(އ) ހަމަބަސް:

ހަމަބަހޭ ކިޔަނީ ނަމެއްގެ ފަހަތަށް ފުނަ ހަމަކޮށްލުމަށް ޓަކައި އެ ލަފުޒުގެ ވަޒަނަށް ހުންނަ އެހެން އެކައެއް އިތުރުކޮށްގެން ފުނަ ހަމަކޮށްފައި ހުންނަ ލަފުޒަށެވެ. ލަފުޒަކަށް މި ބައި އިތުރުކުރުމުން އެއީ އެއް ލަފުޒަކަށް ވެފައި އޮންނާތީ މި ފަދަ ދެ ލަފުޒު ވެސް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. ތަނެއްދޮރެއް ނުބަލައި ކަންކަމަށް ފިޔަވަޅު ނާޅާށެވެ!

2. މޮޅު ވަޑީންނަކީ ލަކުޑިފަކުޑީގެ ބާވަތްތައް ރަނގަޅަށް ދަންނަ ބަޔެކެވެ.

3. ހުނަރުވެރި މަސްވެރީންނަކީ މަސްވެރިކަމުގެ ހޭޑިފޭޑި ހުންނަ، އަދި ކަނޑުގެ އާޖުފާޖު ރަނގަޅަށް ދަންނަ ބަޔެކެވެ.

4. އޭނާގެ އެއްވެސް ގޮތެއްފޮތެއް ވެސް ނެތީހެއްޔެވެ؟

5. ގޭތެރެއިން އެއްވެސް އަޑެއްބަޑެއް މިހާރަކު ނީވެއެވެ.

(ވ) ކަމުގެނަން (މަސްދަރު):

ނަމުގެ އެހެން ބައިތަކެކޭ އެއް ފަދައިން ކަމުގެނަން، ނުވަތަ މަސްދަރު ވެސް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

އޭނާގެ ލިޔުން އެހައި ރީއްޗެއް ނޫނެވެ.

އެއީ ހިނގުން ހަލުވި މީހެކެވެ.

އަހަރެން ބުނި ބުނުން އަނބުރައި ގެނެސްފީމެވެ.

2. ކަން:

(ހ) ކަމުގެ އެކި ޒަމާންތައް:

ކަން ކޮންމެ ޒަމާނެއްގައި އޮތް ނަމަވެސް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

(ށ) އުނިކަން:

ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް އިތުރުކޮށްގެން ލަފުޒެއް އުފެއްދުމަށް ޓަކައި ބޭނުންކުރާ ވުން، ލުން، ކުރުން، ވެރުން، ފަދަ އެކަތަކަށް ކިޔަނީ އުނިކަމެވެ. މި ބާވަތުގެ އެކަތައް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

މި ދެންނެވި ފަދަ ލަފުޒުތައް ނަފީކުރާ ހާލަތުގައި މެދަށް ނަފީގެ ނޫނެއް އިތުރުކުރިޔަސް އެ ލަފުޒު ލިޔާނީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

މި ފަދަ ލަފުޒުތައް ނަފީކުރުމަށް ޓަކައި، އާންމުކުރުމުގެ އަކުރުކަމަށް ވާ "އެއް/އަކީ" މިއިން އަކުރެއް ލަފުޒުގެ މެދަށް ވަދެފައި އޭގެ ފަހަތަށް ނަފީގެ ނޫނު ވަނަސް އެ ލަފުޒު ލިޔާނީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

އޭނާ އަދި ފެނެއްނުވަރައެވެ.

އަދި އޭނާ ނަމާދެއްނުކުރެއެވެ.

އޭނާ އަދި ވުޟޫއެއްނުކުރެއެވެ.

ޒިކުރުތަސްބީޙަ ކިޔައިގެން މީނާ ދުޢާއެއްނުކުރެއެވެ.

(ނ) ތަކުރާރުކުރާ ކަންއިތުރު:

ކަމެއް ތަކުރާރުކޮށްގެން އުފައްދައިފައި ހުންނަ ކަންއިތުރު ލިޔާނީ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. ކައިކައި ބަނޑު ބޮޑެއްނުވެއެވެ.

2. އެ ވާހަކަ އިވިއިވި އެއްގޯސްވެއްޖެއެވެ.

3. އަހަރެން ބުނެބުނެ ވަރުބަލިވެއްޖެއެވެ.

4. އެ މަންޖެ ރޮއިރޮއި ހަލާކުވެއްޖެއެވެ.

3. ނަންއިތުރު:

(ހ) އާންމު ހަމަ:

އާންމު ގޮތެއްގައި ޖުމުލައިގައި އަންނަ ކޮންމެ ނަންއިތުރެއް ވެސް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން އެއް ލަފުޒު އަނެއް ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

މިއީ ރީތި، ނަލަ، ހިތްގައިމު ހަވީރެކެވެ.

މުޙައްމަދަކީ ކުޅަދާނަ، މުރާލި، އަދި ހިތްހެޔޮ، މަޖާ މިޒާޖެއްގެ މީހެކެވެ.

ނުބައި، ނުލަފާ، މަކަރުވެރި މީހުން ވެސް އުޅޭނެއެވެ.

(ށ) ތަކުރާރުކުރާ ނަންއިތުރު:

ތަކުރާރުކޮށްފައި ހުންނަ ނަންއިތުރު ލިޔާނީ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

އެއީ ރީތިރީތި ހިތްގައިމު ކުޑަކުޑަ ކޮޓަރިއެކެވެ.

ޒާރާއަކީ ވަރަށް ދޮންދޮން، ލޯބިލޯބި ކުއްޖެކެވެ.

(ނ) ލަފުޒަކާއި އެ ލަފުޒުގެ އިދި ލަފުޒު އެކުވެގެން އުފެދިފައި ހުންނަ ލަފުޒު:

ލަފުޒަކާއި އެ ލަފުޒުގެ އިދި ލަފުޒު އެކުވެގެން އުފެދިފައި ހުންނަ ލަފުޒު ލިޔާނީ، މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން އެ ދެ ލަފުޒު ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. އެ ތަނުގައި ވާނުވާ ގޮތެއް ބަލާންވާނެއެވެ.

2. އޭނާ އުޅޭނޫޅޭ ގޮތް ބަލައްޗެވެ.

3. ބިރުން އޭނާއަށް ހެދޭނެހެދޭއެއް ނޭނގެއެވެ.

4. އަހަރެންގެ މަސައްކަތަކީ ހަމަ އެކަނި ހިނގާނުހިނގާ ގޮތް ބަލައިލުމެވެ.

5. މީހުން ގިނަކަމުން ދެވޭނުދެވޭ ތަނެއް ނޭނގުނެވެ.

ލަފުޒަކާއި އެ ލަފުޒުގެ އިދިކޮޅު މާނައެއް ދޭހަވާ ލަފުޒެއް ގުޅުވައިގެން އުފެދިފައި ނުވަތަ އުފައްދައިފައި ހުންނަ ލަފުޒު ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

ހ. އިރުހުޅަނގު

ށ. ފިނިހޫނު

ނ. ދޮންކަޅު

ރ. ކުދިބޮޑު

4. ކަންއިތުރު:

ކަންއިތުރު އުފެއްދުމަށް ޓަކައި ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރެވޭ މުން، ގެން. ފައި، ކޮށް މި ފަދަ އެކަތައް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ. ނަމަވެސް ކަންއިތުރެއްގެ ގޮތުގައި ޢިބާރާތެއް ބޭނުންކުރާ ނަމަ، ޢިބާރާތުގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ޖުމުލައިގައި ލަފުޒު ވަކިކުރާން މި ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހަމަތަކާ އެއް ގޮތް ވާ ގޮތުގެ މަތީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ޤުރުއާން ކިޔަވާން ވާނީ ރީތިކޮށް ލަސްލަހުންނެވެ.

2. ހިނގަމުން ވެސް ދުލުން ހެޔޮ އެއްޗެހި ކިޔޭނެއެވެ.

3. މީހުން ވާހަކަދައްކާ އިރު، ސަމާލުވެގެން އަޑުއަހާން ތިބޭށެވެ!

4. އޭނާ ދުވެފައި އައީ ބާރަށް އަންނާން ވެގެންނެވެ.

5. ރީތިކޮށް ބަސްއަހައިގެން އިންނާށެވެ!

5. ވިޔައަކުރާއި ހިސާބު އަދަދު:

(ހ) މިންވަރު ބަޔާންކުރާ އަދަދު:

ވިޔަކުރުމުގެ ގޮތުން ނުވަތަ މިންވަރެއް ބަޔާންކުރުމުގެ ގޮތުން ހިސާބުގެ އަދަދުތައް ލަފުޒުން ލިޔުނަސް ވިޔައަކުރުން ލިޔުނަސް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކޮންމެ އަދަދެއް ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ތޭރަ ކުދީން، ސަތޭކަ ރުފިޔާ، ސައްބީސް ކުދީން، ފަސް ސަތޭކަ ރުފިޔާ

2. 13 ކުދީން، 100 ރުފިޔާ، 26 ކުދީން، 500 ރުފިޔާ

(ށ) ހިސާބު އަދަދު ލަފުޒުން ލިޔުން:

ހިސާބު އަދަދު ލަފުޒުން ލިޔާ ނަމަ ލިޔާނީ ކޮންމެ އަދަދެއް ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. ދިހަ ލައްކަ ފަންސާސް ހަތް ހާސް އެއް ސަތޭކަ ފަންސާސް ނުވަ ރުފިޔާ

2. ފަންސާސް ހަތް ހާސް ނުވަ ސަތޭކަ ސާޅީސް ޑޮލަރު

3. ނަވާރަ ހާސް ހަތް ސަތޭކަ ސަތުވަންނަ ރުފިޔާ ހައްޓި ލާރި

4. ހާހާ ނުވަ ސަތޭކަ އެކާހައްޓިވަނަ އަހަރު

(ނ) ތަރުތީބާއި ވަނަ ބަޔާންކުރުން:

ތަރުތީބެއް ނުވަތަ ވަނަ ބަޔާންކުރުމަށް ޓަކައި އަދަދެއްގެ ފަހަތަށް "ވަނަ" މި ލަފުޒު އަންނަ ހާލަތުގައި އެ ދެ ލަފުޒު ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވ.ެ ތާނައިން އަދަދު ލިޔެފައި އޮތަސް ނުވަތަ ވިޔައަކުރުން ޖަހައިފައި އޮތަސް ތަފާތެއް ނެތެވެ.

މިސާލު:

1. ތިންވަނައަށް ދިޔަ ފަރާތްތަކަށް ވެސް އިނާމު ލިބޭނެއެވެ.

2. ލިސްޓުގެ ފަސްވަނައިގައި އޮތީ ދިރޭ ކުލަބެވެ.

3. ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ބަލާ އިރު ފުޓްބޯޅައިގައި ދިވެހިރާއްޖެ މިހާރު އޮތީ 155ވަނައިގައެވެ.

4. އެންމެ ގަދަ 10ވަނައިގެ ތެރޭގައި އެ ކުއްޖާ ހިމެނެއެވެ.

6. އަކުރު:

ދިވެހިބަހުގެ ގަވާއިދުގައި ހިމެނޭ އަކުރުގެ ތެރޭގައި ލަފުޒަކާ އެކުވެ ބަދަލު އަންނަ އަކުރާއި، އެއްވެސް ހާލަތެއްގައި ބަދަލު ނާންނަ އަކުރު ހުރެއެވެ. އެއީ މެހޭ އަކުރާއި ނުމެހޭ އަކުރެވެ.

(ހ) މެހޭ އަކުރު:

ބައެއް އަކުރަކީ އެ ލަފުޒުގެ ކުރިއަށް ނުވަތަ ފަހަތަށް އަންނަ ލަފުޒެއްގެ ސަބަބުން ބައެއް ފަހަރު ލަފުޒުގެ އަސްލަށް ބަދަލު އަންނަ ލަފުޒުތަކެކެވެ. މި ފަދަ ލަފުޒުގެ އަސްލަށް ބަދަލު އަންނަ ހާލަތުގައްޔާއި ބަދަލު ނާންނަ ހާލަތުގައި ވެސް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ. މެހޭ އަކުރޭ ކިޔަނީ މި ބާވަތުގެ އަކުރުތަކަށެވެ.

(ށ) ނުމެހޭ އަކުރު:

އަކުރުގެ ކުރިއަށް އަންނަ ލަފުޒުގެ ފަހު އަކުރަށް ގެނެވޭ ބަދަލެއްގެ ސަބަބުން ވިޔަސް ނުވަތަ އެހެން ސަބަބަކާ ހުރެ ވެސް ލަފުޒުގެ އަސްލަށް ބަދަލު ނާންނަ އަކުރު ހުރެއެވެ. މި ފަދަ އަކުރުތައް ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި ވެސް ލިޔާނީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ. މި ފަދަ އަކުރުތަކަށް ކިޔަނީ ނުމެހޭ އަކުރެވެ.

މިސާލު:

(ނ) ގިނަކުރުމުގެ އަކުރު:

ގިނަކުރުމުގެ ގޮތުން ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރާ ތައް، މެން، ފަހަރު، މި ފަދަ އަކުރުތައް ހުރިހައި ހާލަތެއްގައި ވެސް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

މޭޒުތަތައް، ގަސްތަތައް، ކުދީންތައް

ބޯޓުފަހަރު، ދޯނިފަހަރު، އޮޑިފަހަރު

ދައްތަމެން، މަންމަމެން، ބައްޕަމެން

(ރ) ސުވާލުގެ އަކުރު:

ޖުމުލައިގެ ފަހަތަށް ގެންނަ، ހޭ، ހެއްޔޭ، ތަ، ތޯ ފަދަ ސުވާލުގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

ބުނާނީ ކީކޭހޭ؟

އޭނާ އަންނާނެހެއްޔެވެ؟

މުޙައްމަދު ކިހިނެއްތަ؟

ހާލުކޮޅު ކިހިނެއްތޯ؟

(ބ) ނަފީގެ އަކުރު:

ނަފީގެ އަކުރުތަކުގެ ގޮތުގައި ދިވެހިބަހުގައި ބޭނުންކުރާ، ނަ، ނު، ނޮ، ނޯ، ނާ، ނޭ، ނީ، ބަދު، ބޭ، ލާ، އަ، ޣައިރު މި ފަދަ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ވިދިގެން އޮންނަ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

(ޅ) ނިސްބަތުގެ ނުވަތަ މިލްކުވެރިކަމުގެ އަކުރު:

ނަފީގެ އަކުރުތަކުގެ ގޮތުގައި ދިވެހިބަހުގައި ބޭނުންކުރާ، ނަ، ނު، ނޮ، ނޯ، ނާ، ނޭ، ނީ، ބަދު، ބޭ، ލާ، އަ، ޣައިރު މި ފަދަ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ވިދިގެން އޮންނަ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

ރަނުގެ ގަހަނާ

ހިތުގެ ވިންދު

އަހަރެންގެ މުދާ

ނީނާގެ ކާރު

(ކ) ކޮޅު، ފޮދު

އެއްޗެއްގެ މިންވަރު ބަޔާންކުރުމުގެ ގޮތުންނާއި އެންމެ މާތްދަރަޖައިން ވާހަކަދެއްކުމުގައި ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރާ ކޮޅު، ފޮދު ލިޔާނީ، މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. މި ގޭގައި ހުރި ތެޔޮފޮދު ހުސްވީއެވެ. އެކަމަކު ހަނޑޫކޮޅު އަދި ހުހެއް ނުވެއެވެ.

2. ރައީސްގެ މޭޒުކޮޅު މިހާރު ވަރަށް ބާވެއްޖެއެވެ.

3. މިނިސްޓަރު ވަޑައިގަތް އިރު ހުރީ ސައިފޮދު ތައްޔާރުނުވެއެވެ.

(އ) ފުޅު

މާތް ދަރަޖައިން ވާހަކަދެއްކުމުގައްޔާއި އެހެން ބައެއް ހާލަތުގައި ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް "ފުޅު" އިތުރުކޮށްފައި ހުރެއެވެ. ކޮންމެ ބޭނުމަކަށް ޓަކައި ނަމަވެސް ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރާ "ފުޅު" ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. އެ މަނިކުފާނު ގެއަށް ވަޑައިގަތީ ފިކުރުފުޅު ބޮޑުވެގެން ނީންނެވިގެންނެވެ.

2. މިއަދު މުޙައްމަދުފުޅު މާ ހެނދުނަކާ އަތުވެއްޖެއެވެ.

3. ދަރިފުޅު އެއްޗެއް ކައިފީމުހެއްޔެވެ؟

(ވ) ގަނޑު:

އެއްޗެއްގެ ބިޔަކަން ދޭހަކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުންނާއި (ބައެއް ފަހަރު) އެއްޗެއް ދެރަކޮށް ދަށްކޮށްލުމަށް ޓަކައި "ގަނޑު" މި ލަފުޒު ބޭނުންކުރެއެވެ. މި ދެ ހާލަތުގައި ވެސް މި އަކުރު ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

1. ތިޔަ ގަމީސްގަނޑު ބާލާކަށް ނުވޭހެއްޔެވެ؟

2. އެއްކަލަ މީހާގަނޑު މިއަދު ވެސް މަގޭ ފަހަތުން އަޅުވައިލިއެވެ.

3. އެ ކަޅު ވިލާގަނޑު ނަގައި ބޯމަތިކުރަނީއެވެ.

4. މި ލަކުޑިގަނޑު ހާދަހާ ބަރުވާނެއެވެ.

(މ) އާނ ބަސް ބުނުވުމާއި ބަސް ގަދަކުރުމުގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ އަކުރުތައް:

މީހަކު ދައްކާ ވާހަކައަކަށް އާނ ބަސް ބުނުވުމުގެ ގޮތުންނާއި ބަސް ގަދަކުރުމުގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ ދޯ، އުތަ، ތާ، އިނގޭ މި ފަދަ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. އޭނާ އެހެން ބުނި ދޯ؟

2. ގޮސްދޭނަން އުތަ؟

3. މަށާ އެކުގައި އެ ގެއަށް ދާންވާނެ އިނގޭ!

(ފ) ލަފުޒަކަށް އިތުރުކުރާ "ކަން" މި އެކަ:

ލަފުޒަކުން އެހެން ލަފުޒެއް އުފެއްދުމަށް ޓަކައި ނުވަތަ އިތުރު މާނައެއް ދޭހަކޮށްދިނުމަށް ޓަކައި "ކަން" މި އެކަ ގުޅުވައެވެ. ކޮންމެ ބޭނުމަކަށް ޓަކައި ވިޔަސް ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރާ "ކަން" މި އެކަ ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ލަފުޒާ ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

އޮޅުންފިލުވައިދިނުމެއް:

އިސްވެ ދެންނެވުނު ގޮތުގެ މަތީން، ނަމާއި ކަމާއި ނަންއިތުރުގެ ފަހަތަށް "ކަން" ގުޅުވައިގެން އުފެދޭ ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް، މެހޭ އަކުރެއް އައި ނަމަ ވެސް ލިޔާނީ، ހަމަ އެހެން ލަފުޒުތަކުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ލަފުޒުތައް ލިޔާ ފަދައިން ވަކިނުކޮށް ގުޅުވައިގެންނެވެ.

މިސާލު:

މިނިވަންކަމެއް ނެތެވެ. (މިނިވަންކަން+އެއް)

ސާފުތާހިރުކަމެއް ނެތް ނަމަ، ރީތިކަމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ (ސާފުތާހިރުކަން+އެއް، ރީތިކަން+އަކީ)

އެއީ ހަސަނުކަމެއް ޔަގީނެއް ނޫނެވެ. (ހަސަނުކަން+އެއް)

އޭނާ ދިޔަކަމެއް ޔަގީނެއް ނޫނެވެ. (ދިޔަކަން+އެއް)

7. ލިޔެކިޔުމުގައި ބޭނުންކުރާ ނިޝާންތައް:

(ހ) ފުލުސްޓޮޕު

ޖުމުލައެއް ނިމުނުކަން އަންގައިދޭން ޖަހާ ތިކި، ފުލުސްޓޮޕު ޖަހާނީ ލަފުޒާ ވިދިގެން ވަކިނުކޮށެވެ. ފުލުސްޓޮޕަށް ފަހު ކޮމާކޯޅި ފަދަ ބުރެކެޓު ފަދަ އެހެން ނިޝާނެއް އެ ލަފުޒުގައި ނުވަތަ އެ ޖުމުލައިގައި ޖަހާ ނަމަ، ޖަހާނީ ފުލުސްޓޮޕާ ވިދިގެން ވަކިނުކޮށެވެ. ފުލުސްޓޮޕުގެ ފަހަތަށް އެހެން ޖުމުލައެއް ނުވަތަ ލަފުޒެއް ލިޔާ ނަމަ، ލިޔާން ވާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ވަކިކޮށްގެން ވަކީންނެވެ.

މިސާލު:

1. މިއީ މަދަރުސާއެކެވެ. (އެ ތާނގައި ވަރަށް ގިނަ މުދައްރިސުން އުޅެއެވެ.)

2. އޭނާ ބުންޏެވެ. "އެބަ އަންނަމެވެ."

(ށ) ކޮމާކޯޅީގެ ތެރޭގައި އޮންނަ ލަފުޒު:

ކޮމާކޯޅީގެ ތެރޭގައި ލަފުޒުތައް ލިޔާ އިރު ލިޔާނީ، ކޮމާކޯޅީގެ އެއްކޮޅަކުން ވެސް ކޮމާކޯޅިއާ ލަފުޒު ވަކިނުކޮށެވެ.

މިސާލު:

1. ދިވެހި އަދަބުގައި "އުޖާލާވި ރަންތަރި" ފަދަ އަދީބުން ވަރަށް މަދެވެ.

2. "އާނއެކެވެ."

(ނ) ބުރެކެޓުގެ ތެރޭގައި އޮންނަ ލަފުޒު:

ބުރެކެޓުގެ ތެރޭގައި ލަފުޒުތައް ލިޔާ އިރު ލިޔާނީ، މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ބުރެކެޓުގެ އެއްކޮޅަކުން ވެސް ބުރެކެޓާ ލަފުޒު ވަކިނުކޮށެވެ.

މިސާލު:

1. އަހަރެން އޭނާއަށް ދިނީ -/10 ރ. (ދިހަ ރުފިޔާ)

2. އަދި މި ވީ ދިހަ އަހަރެވެ. (ދިހަ އަހަރެވެ.)

(ރ) ކޮމާކޯޅީގައި އޮންނަ ލަފުޒެއް ނުވަތަ ޖުމުލައެއް ބުރެކެޓުގައި ލިޔުން:

ބުރެކެޓުގެ ތެރޭގައި ކޮމާކޯޅި ލަފުޒެއް ނުވަތަ ޖުމުލައެއް ލިޔާ އިރު ލިޔާނީ، މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ބުރެކެޓުގެ އެއްކޮޅަކުން ވެސް ބުރެކެޓާ ކޮމާކޯޅި ވަކިނުކޮށެވެ.

މިސާލު:

("އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނެވެ!")

(ބ) ކަތިރޮނގުގެ ފަހަތަށް ލިޔާ ލަފުޒު

ލިޔުންގަނޑުގެ ތެރޭގައި ކަތިރޮނގު ނުވަތަ އޮބުލިކަކާ ވިދިގެން ލިޔާ ލަފުޒު ލިޔާނީ މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން އޮބުލިކުގެ ދެކޮޅުން (އެއްވެސް ކޮޅަކުން) ވެސް ހުސްތަންކޮޅެއް ދޫނުކޮށެވެ. (ވަކިނުކޮށެވެ.)

މިސާލު:

ދުވަސް/މަސް/އަހަރު

ދިވެހިއި/ނގިރޭސި

(ޅ) ރަމްޒު އަކުރު:

ރަމްޒު އަކުރު ވެސް ލިޔާނީ، މިސާލުގައި ވާ ފަދައިން ލަފުޒު ވަކިކުރާ އުސޫލުން ނުމެހޭ އަކުރެއް ނަމަ ވަކިކޮށްގެން އަދި މެހޭ އަކުރެއް ނަމަ ވަކިނުކޮށެވެ.

މިސާލު:

އދ.ގެ އާންމު މަޖިލީސް

އދ. ވެސް އެ ކަން ކުށްވެރިކުރެއެވެ.

އދ. މަހިބަދޫ

ލ. އަތޮޅު

ހ. އަނގައިންނުބުނާގެ

އޮޅުންފިލުވައިދިނުމެއް:

އދ. މި ރަމްޒަކީ މުޅީން ތަފާތު ދެ ނަމަކަށް ނިސްބަތްވާ ރަމްޒެކެވެ. އެންމެ ގިނަ ދުވަސްވީ ނަމަކީ "އެކުވެރި ދައުލަތްތައް" މި ނަމެވެ. ހަމަ މި ފަދައިން އަރިއަތޮޅު ދެބައިކޮށް ދެކުނު ބަޔަށް އަރިއަތޮޅު ދެކުނުބުރިއޭ ކިޔުމުން އެ އަތޮޅުގެ ނަމުގެ ރަމްޒެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް އދ. ބޭނުންކުރާން ފެށުނީއެވެ. މިއީ ނަމެއް (ލަފުޒެއް)ގެ ރަމްޒެއްކަމަށް ވާތީ، ޖުމުލައިގައި އެ ރަމްޒު ލިޔާނީ އެހެން ލަފުޒުތައް ވެސް ވަކިކުރާށާއި ވަކިނުކުރާން ހުންނަ އުސޫލުން، އަންނަނިވި މިސާލުތަކުގައިވާ ފަދައިންނެވެ. މި ގޮތުގެ މަތީން، އަތޮޅުއަތޮޅަށާއި އަވަށްއަވަށުގެ ނަމުގެ ބަދަލުގައި ބޭނުންކުރާ ދެ އަކުރުގެ ރަމްޒުގެ މެދުތެރޭގައި ތިއްކެއް ނުޖަހާނެއެވެ.

މިސާލު:

ހދ. ހަނިމާދޫ

ގދ. ކާޑެއްދޫ

މިހާރު އެ މަނިކުފާނު އއ.ގެ ރަށްރަށަށް ދަތުރުކުރައްވަނީއެވެ.

ގއ.އަށް ދާނީ ކޮން އިރަކުހެއްޔެވެ؟

މއ. އިލޮށިފަތިގަސްދޮށުގެ